Chứng nhận nghề cá: Liệu có thật sự ý nghĩa không?

Có rất nhiều điều đã được bàn về các chứng nhận nghề cá. Phần lớn các chứng nhận này đều hướng tới đại dương sạch hơn, thực hành nghề cá bền vững và các chính sách thân thiện với khí hậu. Nhưng liệu chúng có thực sự làm được như những gì đã cam kết, hay chỉ là một ví dụ khác của greenwashing? Bài viết này sẽ phân tích một cách phê phán các chứng nhận chính dựa trên nhiều tiêu chí để bóc trần sự thật.

Các Chứng Nhận Chính và Mục Tiêu Của Chúng

Marine Stewardship Council (MSC)

Chứng nhận MSC hướng tới đảm bảo các thực hành đánh bắt bền vững, tập trung vào sức khỏe nguồn cá, giảm thiểu tác động môi trường và quản lý hiệu quả (MSC, 2024).

Aquaculture Stewardship Council (ASC)

ASC nhấn mạnh nuôi trồng thủy sản có trách nhiệm, thúc đẩy việc nuôi cá bền vững về môi trường và xã hội (ASC, 2024).

Friend of the Sea (FOS)

FOS tập trung vào hải sản tự nhiên và nuôi trồng bền vững, bảo vệ môi trường sống biển và trách nhiệm xã hội (FOS, 2024).

Phân Tích Tiêu Chí

Chứng Nhận Này Đại Diện Cho Điều Gì?

Cả ba chứng nhận đều tuyên bố ủng hộ sự bền vững. Tuy nhiên, định nghĩa và tiêu chí của họ lại khác nhau. MSC tập trung nhiều hơn vào nghề cá khai thác tự nhiên, trong khi ASC bao phủ nuôi trồng thủy sản, còn FOS thì bao gồm cả hai lĩnh vực nhưng xác minh dữ liệu không chặt chẽ bằng (FAO, 2024).

Làm Thế Nào Để Được Chứng Nhận?

Quy trình để đạt chứng nhận thường gồm đánh giá sơ bộ, kiểm toán toàn diện và tuân thủ các tiêu chí đã đặt ra. Ví dụ, chứng nhận MSC yêu cầu dữ liệu khoa học chi tiết và đánh giá độc lập, khiến nó rất nghiêm ngặt nhưng cũng tốn thời gian (FAO, 2024).

Chi Phí Chứng Nhận

Chi phí rất khác nhau. Chứng nhận MSC có thể dao động từ $10,000 đến $250,000, tùy vào quy mô và độ phức tạp của nghề cá. Ngược lại, chứng nhận FOS bắt đầu từ khoảng $2,000, phản ánh quy trình ít nghiêm ngặt hơn (FAO, 2024).

Thời Gian Để Được Chứng Nhận

Thời gian cũng khác biệt. Chứng nhận MSC có thể mất nhiều năm, như quá trình bốn năm cho cá pollock Alaska. Chứng nhận FOS thì nhanh hơn, thường hoàn thành trong vài tuần nhờ phương pháp đơn giản hơn (FAO, 2024).

Yêu Cầu Gia Hạn

Chứng nhận không phải là vĩnh viễn. Chứng chỉ MSC có hiệu lực 5 năm, cần kiểm toán hàng năm. ASC và FOS yêu cầu đánh giá lại định kỳ để đảm bảo tuân thủ liên tục (FAO, 2024).

Việc Sử Dụng Đóng Góp

Tiền thu được từ các tổ chức chứng nhận được dùng cho chi phí vận hành, marketing và các hoạt động giáo dục. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều lo ngại về tính minh bạch, đặc biệt là với FOS (FAO, 2024).

Minh Bạch Trong Phân Bổ Quỹ

Trong khi MSC công bố báo cáo tài chính, FOS và ASC lại bị chỉ trích vì thiếu minh bạch trong việc phân bổ quỹ, làm dấy lên nghi ngờ về độ tin cậy của họ (FAO, 2024).

Ngăn Ngừa Gian Lận và Niềm Tin Công Chúng

Để ngăn ngừa gian lận, các chứng nhận dựa vào hệ thống truy xuất nguồn gốc và kiểm toán độc lập. Ví dụ, MSC sử dụng cơ chế chuỗi cung ứng để xác minh nguồn gốc sản phẩm, trong khi FOS lại dựa nhiều vào dữ liệu tự báo cáo nên gây lo ngại về độ tin cậy (FAO, 2024).

Kết Luận

Các chứng nhận nghề cá đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc thúc đẩy thực hành bền vững. Tuy nhiên, hiệu quả và độ tin cậy của chúng lại rất khác nhau. MSC nổi bật nhờ tiêu chuẩn nghiêm ngặt và minh bạch, nhưng chi phí cao và thời gian thực hiện lâu là thách thức lớn. FOS thì nhanh và rẻ hơn nhưng lại thiếu sự kỹ lưỡng và niềm tin. ASC cân bằng giữa hai bên nhưng vẫn cần cải thiện về minh bạch. Là người tiêu dùng, việc cập nhật thông tin và đánh giá kỹ các chứng nhận này là cực kỳ cần thiết để thực sự ủng hộ các thực hành bền vững.