on October 06, 2025
Οι περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ έχουν θέμα με τη βιταμίνη D και το σίδηρο (και άλλα θρεπτικά συστατικά). Η έλλειψη βιταμίνης D είναι παντού λόγω της περιορισμένης έκθεσης στον ήλιο και των λίγων διατροφικών πηγών, ενώ η έλλειψη σιδήρου (συχνά εμφανίζεται ως αναιμία) επηρεάζει κυρίως γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι επίσης συχνό κενό, αφού πολλοί δεν τρώνε αρκετά λιπαρά ψάρια. Άλλες ελλείψεις όπως το φυλλικό οξύ, το ιώδιο, το ασβέστιο και οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β εμφανίζονται επίσης σε διατροφικές έρευνες. Πάμε να δούμε χώρα-χώρα τα πιο σημαντικά θέματα:
Διατροφικά κενά ανά χώρα
Ο παρακάτω πίνακας δείχνει κάθε χώρα και μερικές βασικές διατροφικές ελλείψεις ή ανεπάρκειες που παρατηρούνται εκεί.
| Χώρα | Βασικές διατροφικές ελλείψεις |
|---|---|
| Austria |
Βιταμίνη D: Εκτεταμένη ανεπάρκεια (που χαρακτηρίζεται ως “suboptimal” σε μελέτες). Μια εθνική έρευνα έδειξε ότι η πρόσληψη βιταμίνης D των Αυστριακών είναι
"suboptimal" σε σύγκριση με άλλες χώρες article.imrpress.com. Σίδηρος: Η αναιμία επηρεάζει περίπου το 13% των Αυστριακών γυναικών ηλικίας 15–49 ετών globalnutritionreport.org, που δείχνει ότι πολλές δεν λαμβάνουν αρκετό σίδηρο. |
| Belgium |
Βιταμίνη D: Όπως και μεγάλο μέρος της Δυτικής Ευρώπης, ένα σημαντικό ποσοστό των Βέλγων έχει χαμηλή βιταμίνη D (η ανεπάρκεια στη Δυτική Ευρώπη κυμαίνεται στο 30–60% pubmed.ncbi.nlm.nih.gov). Σίδηρος: ~13,6% των Βελγίδων ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org, δείχνοντας προβλήματα έλλειψης σιδήρου. (Επίσης, η υψηλή πρόσληψη νατρίου αναφέρεται ως ανησυχία στο διατροφικό προφίλ του Βελγίου.) |
| Τσεχία |
Βιταμίνη D: Υπολογίζεται ότι η ανεπάρκεια είναι σε υψηλά επίπεδα – πιθανότατα περίπου το ένα τρίτο ή και περισσότεροι Τσέχοι έχουν χαμηλή βιταμίνη D (στην Ανατολική Ευρώπη το ποσοστό ανεπάρκειας είναι 30–60% pubmed.ncbi.nlm.nih.gov). Σίδηρος: ~21,1% των γυναικών στην Τσεχία ηλικίας 15–49 είναι αναιμικές globalnutritionreport.org, ένα σημαντικό ποσοστό που δείχνει έλλειψη σιδήρου. Ωμέγα-3: Η χαμηλή κατανάλωση ψαριού σημαίνει χαμηλά ωμέγα-3 – πολλοί δεν τρώνε ποτέ λιπαρά ψάρια, με τις τυπικές προσλήψεις EPA/DHA να είναι συχνά <100 mg/μέρα (πολύ κάτω από τη σύσταση των 250–500 mg) cambridge.org. |
| Δανία |
Βιταμίνη D: Παρά το βόρειο γεωγραφικό πλάτος, η Δανία ενισχύει κάποια τρόφιμα αλλά εξακολουθεί να έχει <20% έλλειψη στη Βόρεια Ευρώπη pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Πολλοί Δανοί παίρνουν μουρουνέλαιο, κάτι που βοηθά να κρατιούνται χαμηλά τα ποσοστά έλλειψης. Σίδηρος: ~12,2% των Δανών γυναικών 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org (παραμένει πρόβλημα, αλλά λίγο χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ). |
| Εσθονία |
Βιταμίνη D: Υψηλή πιθανότητα έλλειψης (λόγω βόρειας τοποθεσίας της Εσθονίας και περιορισμένου ήλιου τον χειμώνα). Στην Ευρώπη, οι Νότιες/Ανατολικές περιοχές αναφέρουν μέχρι και 30–60% έλλειψη pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, κάτι που περιλαμβάνει και την Εσθονία. Σίδηρος: ~21,7% των γυναικών στην Εσθονία ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org – ένα σημαντικό κενό σε σίδηρο. |
| Φινλανδία |
Βιταμίνη D: Μια ιστορία επιτυχίας – η Φινλανδία πρωτοπόρησε στον εμπλουτισμό με βιταμίνη D. Το 2000 μόνο ~33% των Φινλανδών είχαν επαρκή D, αλλά μέχρι το 2011 περίπου 90% είχαν επαρκή επίπεδα iadsa.org χάρη στον εμπλουτισμό του γάλακτος και των αλειμμάτων. Η ανεπάρκεια βιταμίνης D πλέον είναι πολύ πιο σπάνια στη Φινλανδία. Σίδηρος: ~10,9% των Φινλανδών γυναικών 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org (χαμηλότερο από πολλές χώρες, αλλά παραμένει αξιοσημείωτο). (Η υψηλή πρόσληψη ωμέγα-3 στη Φινλανδία λόγω κατανάλωσης ψαριών βοηθά να αποφευχθεί αυτή η έλλειψη.) |
| Γαλλία |
Βιταμίνη D: Η Γαλλία έχει κάπως καλύτερα επίπεδα βιταμίνης D από πολλούς γείτονες – μια μελέτη ανέφερε μόνο ~14% έλλειψη researchgate.net, μάλλον λόγω διατροφής και ήλιου στις νότιες περιοχές. Παρ' όλα αυτά, οι μη ιδανικές τιμές το χειμώνα είναι συχνές. Σίδηρος: Περίπου 10,6% των γυναικών στη Γαλλία ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org. Φολικό οξύ: Όπως και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης (όπου δεν ενισχύουν το αλεύρι με φολικό οξύ), η χαμηλή πρόσληψη φολικού οξέος είναι πολύ συχνή – π.χ. ένα σημαντικό ποσοστό ενηλίκων δεν φτάνει τη συνιστώμενη ποσότητα. |
| Germany |
Βιταμίνη D: Τεράστιο κενό – ένα σοκαριστικό 82% των ανδρών και 91% των γυναικών στη Germany δεν καλύπτουν τη συνιστώμενη πρόσληψη βιταμίνης D mynutriapp.com. Αυτό δείχνει ότι οι περισσότεροι στη Germany δεν παίρνουν αρκετή βιταμίνη D από το φαγητό (και πολλοί έχουν χαμηλά επίπεδα στο αίμα, ειδικά τον χειμώνα). Σίδηρος: ~11,7% των Γερμανίδων ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία genderdata.worldbank.org. Επιπλέον, ~58% των Γερμανίδων δεν καλύπτουν τη συνιστώμενη πρόσληψη σιδήρου (ειδικά οι νεότερες) mynutriapp.com. Ιώδιο: Ένα σημαντικό θέμα – χωρίς ιωδιούχο αλάτι, το 96% των ανδρών και το 97% των γυναικών στη Γερμανία δεν πιάνουν τις συστάσεις για πρόσληψη ιωδίου mynutriapp.com. (Η χρήση ιωδιούχου αλατιού το μειώνει αυτό τρελά.) Η Γερμανία παραδοσιακά είχε ήπια έλλειψη ιωδίου. |
| Ελλάδα |
Βιταμίνη D: Παρά τον άφθονο ήλιο, η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι συχνή στην Ελλάδα (οι συνήθειες και η χρήση αντηλιακού παίζουν ρόλο). Στη Νότια Ευρώπη γενικά παρατηρείται ~30–60% ανεπάρκεια βιταμίνης D pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, οπότε πολλοί Έλληνες έχουν χαμηλότερα από τα ιδανικά επίπεδα. Σίδηρος: Αν και δεν υπάρχουν ακριβή πρόσφατα στοιχεία, η αναιμία σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας πιθανότατα είναι γύρω στο 15–20% (πολλές μεσογειακές χώρες είναι σε αυτό το εύρος). Ωμέγα-3: Οι παραδοσιακές διατροφές περιλάμβαναν ψάρι, αλλά πλέον η κατανάλωση έχει πέσει. Το να εξασφαλίζεις αρκετά ωμέγα-3 (από ψάρι ή καρύδια/λιναρόσπορο) παραμένει θέμα για τους νέους. |
| Ουγγαρία |
Βιταμίνη D: Όπως και σε άλλες χώρες της Κεντρικής/Ανατολικής Ευρώπης, υπάρχει ευρεία ανεπάρκεια βιταμίνης D (εκτιμάται ότι ~30–60% έχουν έλλειψη pubmed.ncbi.nlm.nih.gov). Οι χειμώνες είναι μεγάλοι, οπότε η φυσική πρόσληψη βιταμίνης D είναι περιορισμένη. Σίδηρος: Η αναιμία στις γυναίκες στην Ουγγαρία πιθανότατα κυμαίνεται γύρω στο ~20% (δεν υπάρχει ακριβές στατιστικό, αλλά τα περιφερειακά δεδομένα δείχνουν σημαντική έλλειψη σιδήρου στις γυναίκες). Άλλα: Πιθανή χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου (αν η κατανάλωση γαλακτοκομικών είναι χαμηλή) και φολικού οξέος (δεν υπάρχει υποχρεωτικός εμπλουτισμός). |
| Ιρλανδία |
Βιταμίνη D: Η Ιρλανδία έχει στην πραγματικότητα υψηλά ποσοστά ανεπάρκειας – μια έρευνα έδειξε ότι το 51% του ιρλανδικού πληθυσμού είχε ανεπάρκεια βιταμίνης D με βάση συγκεκριμένα κριτήρια researchgate.net. Ο μουντός καιρός και το βόρειο γεωγραφικό πλάτος κάνουν τα συμπληρώματα σημαντικά. Σίδηρος: ~12,1% των Ιρλανδών γυναικών 15–49 έχουν αναιμία genderdata.worldbank.org. Οι νεαρές γυναίκες στην Ιρλανδία καλό είναι να προσέχουν την πρόσληψη σιδήρου για να αποφύγουν την κούραση και την αναιμία. Φολικό οξύ: Η Ιρλανδία έχει σκεφτεί να ενισχύσει με φολικό οξύ επειδή πολλές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν πρόσληψη κάτω από τις συστάσεις (για την πρόληψη γενετικών ανωμαλιών). |
| Israel |
Βιταμίνη D: Πολλοί Ισραηλινοί έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D, εν μέρει επειδή περνάνε χρόνο μέσα/λόγω κλίματος. Στις χώρες της Μέσης Ανατολής, η ανεπάρκεια μπορεί να φτάσει και το 80% frontiersin.org. Αν και το ποσοστό στο Ισραήλ ίσως είναι λίγο χαμηλότερο, η βιταμίνη D παραμένει θέμα, ειδικά για όσους αποφεύγουν τον ήλιο. Σίδηρος: ~12,9% των Ισραηλινών γυναικών 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org. Η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου αναγνωρίζεται ως πρόβλημα, ειδικά σε ορισμένες κοινότητες και διατροφές. |
| Ιταλία |
Βιταμίνη D: Παράδοξο αλλά η ηλιόλουστη Ιταλία έχει πολύ έλλειψη βιταμίνης D. Ο καθιστικός, εσωτερικός τρόπος ζωής σημαίνει ότι πολλοί Ιταλοί έχουν χαμηλά επίπεδα – μια μελέτη έδειξε ~40% επικράτηση ανεπάρκειας researchgate.net. Είναι αναγνωρισμένο θέμα δημόσιας υγείας, παρόλο που υπάρχει μεσογειακός ήλιος. Σίδηρος: ~13,6% των Ιταλίδων ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org, δείχνοντας ότι υπάρχει θέμα με το σίδηρο. Οι ιταλικές διατροφές, αν και γεμάτες με πολλά θρεπτικά συστατικά, ίσως να μην παρέχουν αρκετό σίδηρο στις γυναίκες εκτός αν καταναλώνουν πολύ κόκκινο κρέας ή όσπρια. Ιώδιο: Ιστορικά, η Ιταλία είχε έλλειψη ιωδίου (ο βρογχοκήλη ήταν συχνή), αλλά ένας νόμος του 2005 που προωθεί το ιωδιούχο αλάτι το βελτίωσε αυτό. Μέχρι το 2020, η Ιταλία θεωρούνταν επαρκής σε ιώδιο pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, αν και η ενημέρωση του κόσμου παραμένει σημαντική. |
| Ιαπωνία |
Βιταμίνη D: Οι ιαπωνικές διατροφές περιλαμβάνουν ψάρι, οπότε τα επίπεδα βιταμίνης D είναι καλύτερα από ό,τι στην Ευρώπη. Παρ' όλα αυτά, η εργασία σε εσωτερικούς χώρους και η χρήση αντηλιακού σημαίνει ότι κάποιοι έχουν χαμηλά επίπεδα (ειδικά οι ηλικιωμένοι). Συνολικά, η ανεπάρκεια βιταμίνης D είναι λιγότερο συχνή στην Ιαπωνία σε σχέση με τις δυτικές χώρες sciencedirect.com. Σίδηρος: Η έλλειψη σιδήρου στις γυναίκες είναι ένα βασικό ζήτημα – περίπου 17–19% των Ιαπωνίδων ηλικίας 20–49 έχουν αναιμία pmc.ncbi.nlm.nih.gov genderdata.worldbank.org. Οι ιαπωνικές έρευνες υγείας δείχνουν ότι πολλές νεαρές γυναίκες δεν λαμβάνουν αρκετό σίδηρο (ίσως επειδή τρώνε λίγο κόκκινο κρέας). Ασβέστιο: Παραδοσιακά η χαμηλότερη κατανάλωση γαλακτοκομικών σημαίνει ότι η πρόσληψη ασβεστίου μπορεί να είναι χαμηλή για κάποιους Ιάπωνες, αν και η αυξημένη κατανάλωση γάλακτος και μικρών ψαριών (με κόκαλα) βοηθάει. |
| Κορέα (Νότια) |
Βιταμίνη D: Η Νότια Κορέα έχει παρατηρήσει πολύ υψηλή ανεπάρκεια βιταμίνης D. Μια εθνική μελέτη βρήκε ότι «λίγο κάτω από 70%» των υγιών ατόμων ηλικίας 40–49 ετών είχαν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D pmc.ncbi.nlm.nih.gov. Οι σύγχρονες αστικές συνήθειες (πολυκατοικίες, δουλειές σε εσωτερικούς χώρους) συμβάλλουν στα χαμηλά επίπεδα D, παρόλο που ο καιρός είναι ηλιόλουστος. Σίδηρος: Η αναιμία είναι μέτριο θέμα – περίπου 12–16% των Κορεατισσών ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία pmc.ncbi.nlm.nih.govbmcpublichealth.biomedcentral.com, με μεγαλύτερα ποσοστά σε εφήβους και άτομα στα 20s. Διατροφές με χαμηλή πρόσληψη αιμικού σιδήρου (κόκκινο κρέας) μπορούν να το χειροτερέψουν. Άλλα: Η πρόσληψη ασβεστίου και μαγνησίου είναι συχνά κάτω από τις συστάσεις στην Κορέα λόγω χαμηλής κατανάλωσης γαλακτοκομικών και δημητριακών ολικής άλεσης αντίστοιχα (όπως φαίνεται σε διατροφικές μελέτες). |
| Λετονία |
Βιταμίνη D: Το μεγάλο γεωγραφικό πλάτος σημαίνει ότι οι Λετονοί παίρνουν ελάχιστο ήλιο τον χειμώνα. Τα ποσοστά ανεπάρκειας βιταμίνης D είναι υψηλά (μάλλον 30–60% όπως και οι γείτονες). Τα συμπληρώματα προτείνονται τον χειμώνα για πολλούς. Σίδηρος: Περίπου το ένα πέμπτο των Λετονών γυναικών 15–49 έχουν αναιμία borgenproject.orgborgenproject.org. Τα δεδομένα της World Bank έδειξαν λίγο πάνω από 20%, που δείχνει σημαντικό έλλειμμα σιδήρου. Άλλα: Η Λετονία έχει αντιμετωπίσει θέματα με την πρόσληψη φολικού οξέος και ιωδίου επίσης – για παράδειγμα, σχεδόν τα μισά κορίτσια σε μια μελέτη είχαν ανεπαρκή πρόσληψη ιωδίου sciencedirect.com. |
| Lithuania |
Βιταμίνη D: Όπως και στη Λετονία/Εσθονία, η χαμηλή ηλιοφάνεια οδηγεί σε ευρεία ανεπάρκεια βιταμίνης D. Πολλοί Λιθουανοί μάλλον έχουν έλλειψη χωρίς συμπληρώματα (δεν υπάρχει πρόγραμμα ενίσχυσης). Σίδηρος: Περίπου 23–24% των Λιθουανών γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν αναιμία tradingeconomics.com, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Τροφές πλούσιες σε σίδηρο ή συμπληρώματα είναι συχνά απαραίτητα για τις γυναίκες. |
| Λουξεμβούργο |
Βιταμίνη D: Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα δεδομένα, αλλά λόγω γεωγραφίας και lifestyle το Λουξεμβούργο μάλλον έχει ελλείψεις σε βιταμίνη D παρόμοιες με των γειτόνων του (π.χ. Γερμανία/Γαλλία) – δηλαδή οι περισσότεροι δεν παίρνουν αρκετή βιταμίνη D μόνο από τη διατροφή. Σίδηρος: Οι εκτιμήσεις διαφέρουν – μια πηγή ανέφερε ~10,2% αναιμία σε γυναίκες (2019) genderdata.worldbank.org, ενώ ένα παλιότερο νούμερο ήταν ~15,9% (2016) ceicdata.com. Όπως και να 'χει, η έλλειψη σιδήρου υπάρχει αλλά με σχετικά χαμηλότερη συχνότητα σε σύγκριση με την Ανατολική Ευρώπη. |
| Ολλανδία |
Βιταμίνη D: Οι Ολλανδοί έχουν θέμα και με τη βιταμίνη D – πολλοί δεν παίρνουν αρκετό ήλιο ή διατροφή με D. Στην πραγματικότητα, το 48% του συνολικού πληθυσμού της Ολλανδίας δεν καλύπτει τη συνιστώμενη πρόσληψη βιταμίνης D (σύμφωνα με μελέτη με εθνικά δεδομένα) pmc.ncbi.nlm.nih.gov. Τα συμπληρώματα προτείνονται ειδικά για ηλικιωμένους και άτομα με πιο σκούρο δέρμα. Σίδηρος: ~12,8% των Ολλανδών γυναικών 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org (σύμφωνα με το GNR). Η πρόσληψη σιδήρου μπορεί να είναι οριακή για τις νέες γυναίκες στην Ολλανδία, παρόλο που γενικά ο πληθυσμός τρέφεται καλά. Φολικό οξύ: Η ανεπάρκεια φολικού είναι επίσης συχνή – η Ολλανδία δεν ενισχύει το αλεύρι και πολλοί ενήλικες (ειδικά γυναίκες) δεν φτάνουν τα προτεινόμενα επίπεδα φολικού, κάτι που είναι ανησυχητικό για την εγκυμοσύνη. |
| Νορβηγία |
Βιταμίνη D: Οι Νορβηγοί παραδοσιακά παίρνουν μουρουνέλαιο (γεμάτο βιταμίνη D), που βοηθάει, αλλά όσοι δεν το κάνουν μπορεί να έχουν έλλειψη λόγω των σκοτεινών χειμώνων. Το ποσοστό ανεπάρκειας στη Βόρεια Ευρώπη είναι κάτω από 20% σε κάποιες μελέτες pubmed.ncbi.nlm.nih.gov – Η Νορβηγία μάλλον είναι κάπου εκεί λόγω ενίσχυσης και ψαριών. Παρ' όλα αυτά, οι αρχές προτείνουν συμπληρώματα βιταμίνης D τον χειμώνα για τους περισσότερους. Σίδηρος: ~12,0% των Νορβηγίδων 15–49 έχουν αναιμία globalnutritionreport.org. Η έλλειψη σιδήρου αναγνωρίζεται, αν και το ποσοστό στη Νορβηγία είναι μέτριο. Άλλα: Η πρόσληψη Ωμέγα-3 είναι στην πραγματικότητα καλή στη Νορβηγία (λόγω υψηλής κατανάλωσης ψαριών), οπότε η έλλειψη ωμέγα-3 δεν είναι μεγάλο θέμα εκεί. |
| Poland |
Βιταμίνη D: Πολύ συχνή έλλειψη – το γεωγραφικό πλάτος και η διατροφή της Πολωνίας σημαίνουν ότι πολλοί έχουν χαμηλή βιταμίνη D, ειδικά τον χειμώνα. Υπολογίζεται ότι η πλειοψηφία των ενηλίκων στην Πολωνία έχει χαμηλά επίπεδα τους κρύους μήνες. Οι δημόσιες καμπάνιες υγείας ενθαρρύνουν τη λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D. Σίδηρος: Αν και τα ακριβή ποσοστά αναιμίας δεν αναφέρονται παραπάνω, η Πολωνία μάλλον έχει ποσοστό αναιμίας στις γυναίκες κάπου στα μέσα εφηβικά ποσοστά. (Για σύγκριση, η γειτονική Σλοβακία και η Λιθουανία είναι περίπου 20–25%, και η Δυτική Ευρώπη περίπου 13%.) Οπότε η πρόσληψη σιδήρου για τις γυναίκες θα μπορούσε να είναι καλύτερη. Ιώδιο: Η Πολωνία καθιέρωσε το ιωδιούχο αλάτι τη δεκαετία του '90, μειώνοντας σημαντικά την έλλειψη ιωδίου. Σήμερα τα επίπεδα ιωδίου είναι γενικά επαρκή, αλλά η μείωση στη χρήση αλατιού λόγω υπέρτασης έχει οδηγήσει σε επανεμφάνιση ήπιων ελλείψεων σε κάποιες περιπτώσεις who.int. |
| Portugal |
Βιταμίνη D: Όπως και σε άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης, στην Πορτογαλία ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού έχει χαμηλή βιταμίνη D (συχνά έκπληξη λόγω του ήλιου – αλλά πολλοί αποφεύγουν τον ήλιο το μεσημέρι ή έχουν πιο σκούρο δέρμα αν είναι αφρικανικής/βραζιλιάνικης καταγωγής). Πολλοί ενήλικες έχουν έλλειψη, ειδικά τον χειμώνα. Σίδηρος: ~13,2% των Πορτογάλων γυναικών 15–49 είναι αναιμικές globalnutritionreport.org. Η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου είναι μέτριο πρόβλημα δημόσιας υγείας· συστήνονται τροφές πλούσιες σε σίδηρο όπως φασόλια, χόρτα ή άπαχα κρέατα στη διατροφή. |
| Σλοβακία |
Βιταμίνη D: Πιθανότατα υπάρχει υψηλή συχνότητα έλλειψης. Η διατροφή στη Σλοβακία έχει λίγες τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D και το φως του ήλιου είναι περιορισμένο τον χειμώνα. Χωρίς ευρεία ενίσχυση τροφίμων, πολλοί Σλοβάκοι έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D (όπως και στην Τσεχία και την Πολωνία). Σίδηρος: Υψηλό ποσοστό αναιμίας – περίπου 23–25% των Σλοβάκων γυναικών ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία genderdata.worldbank.org tradingeconomics.com. Αυτό δείχνει ότι σχεδόν μία στις τέσσερις έχει αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου, κάτι που είναι σοβαρό θέμα. Η βελτίωση της πρόσληψης σιδήρου (π.χ. μέσω διατροφής ή συμπληρωμάτων) για τις γυναίκες είναι προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία. |
| Σλοβενία |
Βιταμίνη D: Ως χώρα της Κεντρικής Ευρώπης, η Σλοβενία έχει κενά στη βιταμίνη D. Δεν υπάρχει υποχρεωτικός εμπλουτισμός, οπότε μεγάλο μέρος του πληθυσμού μάλλον έχει χαμηλή βιταμίνη D, ειδικά στο λιγότερο ηλιόλουστο μισό του χρόνου. Σίδηρος: ~21,8% των Σλοβένων γυναικών ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία genderdata.worldbank.org, που δείχνει σημαντική έλλειψη σιδήρου. Οι υγειονομικές αρχές της Σλοβενίας έχουν επισημάνει την ανάγκη να βελτιωθεί η κατάσταση σιδήρου των γυναικών (μέσω διατροφικής εκπαίδευσης). |
| Ισπανία |
Βιταμίνη D: Εκπληκτικά συχνή ανεπάρκεια – ακόμα και στη ηλιόλουστη Ισπανία, περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού (33,9%) κινδυνεύει από ανεπάρκεια βιταμίνης D researchgate.net. Πολλοί Ισπανοί έχουν χαμηλά επίπεδα, ειδικά στις βόρειες περιοχές ή στους ηλικιωμένους. Σίδηρος: Η αναιμία στις Ισπανίδες εκτιμάται γύρω στο 15–17%. Το 2016 το ποσοστό ήταν 16,6% globalnutritionreport.org. Η πρόσληψη σιδήρου μπορεί να είναι χαμηλή σε νεαρές γυναίκες (ειδικά όσες τρώνε λίγο κόκκινο κρέας). Άλλα: Φολικό οξύ μπορεί να είναι χαμηλό (η Ισπανία δεν εμπλουτίζει με φολικό οξύ· στις γυναίκες προτείνονται συμπληρώματα όταν σχεδιάζουν εγκυμοσύνη), και η πρόσληψη φυτικών ινών είναι επίσης κάτω από τις συστάσεις για πολλούς (αν και οι φυτικές ίνες δεν είναι βιταμίνη/μέταλλο, είναι ένα κενό που παρατηρείται συχνά στη δυτική διατροφή). |
| Σουηδία |
Βιταμίνη D: Χάρη στον εμπλουτισμό (η Σουηδία προσθέτει βιταμίνη D σε γάλα και μαργαρίνη) και την κατανάλωση ψαριών, οι Σουηδοί τα πάνε λίγο καλύτερα με τη βιταμίνη D σε σχέση με πολλούς Ευρωπαίους – αλλά και πάλι, αρκετοί έχουν χαμηλά επίπεδα. Για παράδειγμα, ~18% των Σουηδών είχαν έλλειψη (<30 nmol/L) σε μια μελέτη pmc.ncbi.nlm.nih.gov. Η συμπλήρωση το χειμώνα προτείνεται. Σίδηρος: ~13,6% των Σουηδών γυναικών 15–49 έχουν αναιμία genderdata.worldbank.org. Η έλλειψη σιδήρου εμφανίζεται κυρίως σε έφηβες και γυναίκες με έντονη περίοδο – οι σουηδικές υγειονομικές έρευνες το παρακολουθούν στενά. |
| Ελβετία |
Βιταμίνη D: Πολλοί στην Ελβετία έχουν έλλειψη βιταμίνης D, ειδικά τον χειμώνα (λόγω γεωγραφικού πλάτους και indoor vibes). Υπολογίζεται ότι περίπου το 40% των Ευρωπαίων (μαζί και οι Ελβετοί) έχουν έλλειψη nature.com. Η Ελβετία έχει ξεκινήσει κάποιες ενισχύσεις (π.χ. τρόφιμα με προσθήκη D) αλλά δεν είναι ακόμα widespread. Σίδηρος: Περίπου 11,3% των Ελβετίδων ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία genderdata.worldbank.org. Το ποσοστό στην Ελβετία είναι λίγο χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά περίπου μία στις δέκα γυναίκες έχει ακόμα αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου – κυρίως οι νεότερες. Άλλα: Η ελβετική διατροφή μπορεί να έχει χαμηλά επίπεδα ιωδίου αν χρησιμοποιείται μη ιωδιούχο αλάτι, αλλά η Ελβετία εδώ και χρόνια ιωδιώνει το αλάτι και αυτή τη στιγμή έχει επαρκή εθνικά επίπεδα ιωδίου. |
| Türkiye (Turkey) |
Βιταμίνη D: Η Τουρκία αντιμετωπίζει μια πανδημία έλλειψης βιταμίνης D παρόμοια με άλλες χώρες της Μέσης Ανατολής. Μελέτες δείχνουν πολύ υψηλή συχνότητα – ίσως πάνω από τους μισούς να έχουν ανεπαρκή βιταμίνη D. Πολιτισμική ενδυμασία, παραμονή σε εσωτερικούς χώρους τις ζεστές μέρες και περιορισμένη ενίσχυση τροφίμων συμβάλλουν σε αυτό. Οι δημόσιοι φορείς υγείας προτρέπουν τα άτομα σε ομάδες κινδύνου να λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμίνης D. Σίδηρος: Η έλλειψη σιδήρου είναι πολύ συχνή στις γυναίκες στην Τουρκία. ~30% των γυναικών 15–49 έχουν αναιμία ceicdata.com – σχεδόν μία στις τρεις. Αυτό είναι από τα υψηλότερα ποσοστά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ που αναφέρονται. Διατροφή πλούσια σε σίδηρο (ή συμπληρώματα κατά την εγκυμοσύνη) προωθείται έντονα για να αντιμετωπιστεί αυτό. Άλλα: Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου μπορεί να είναι σχετικά συχνή και στην Τουρκία (λόγω χαμηλότερης κατανάλωσης κρέατος σε φτωχότερες περιοχές), και η κατάσταση φολικού οξέος στις γυναίκες μπορεί να είναι χαμηλή (η ενίσχυση αλευριού με φολικό οξύ δεν είναι υποχρεωτική στην Τουρκία). |
| Ηνωμένο Βασίλειο |
Βιταμίνη D: Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν υψηλά ποσοστά ανεπάρκειας βιταμίνης D. Περίπου 20% των ανθρώπων έχουν σοβαρή έλλειψη και μέχρι 60% έχουν ανεπαρκή επίπεδα, που σημαίνει ότι συνολικά περίπου 4 στους 5 ενήλικες δεν έχουν ιδανική κατάσταση βιταμίνης D vitall.co.uk. Το συννεφιασμένο κλίμα και η περιορισμένη ενίσχυση είναι οι φταίχτες. Η κυβέρνηση μάλιστα προσφέρει δωρεάν βιταμίνη D σε ευάλωτες ομάδες τον χειμώνα. Σίδηρος: ~13,6% των γυναικών στο Ηνωμένο Βασίλειο ηλικίας 15–49 έχουν αναιμίαtradingeconomics.com (δεδομένα 2019). Επίσης, οι διατροφικές έρευνες στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνουν ότι πολλά κορίτσια στην εφηβεία και γυναίκες καταναλώνουν λιγότερο σίδηρο από το προτεινόμενο – ο σίδηρος είναι ένα σημαντικό κενό που οδηγεί σε κούραση. Φολικό οξύ & άλλα: Το Ηνωμένο Βασίλειο αποφάσισε πρόσφατα να ενισχύσει το αλεύρι με φολικό οξύ (για την πρόληψη γενετικών ανωμαλιών), επειδή η έλλειψη φολικού οξέος στις νέες γυναίκες ήταν ανησυχητική. Άλλες συχνές ελλείψεις περιλαμβάνουν μαγνήσιο, κάλιο και σελήνιο, καθώς οι διατροφικές συνήθειες στη Βρετανία έχουν στραφεί προς τα επεξεργασμένα τρόφιμα (που έχουν λιγότερα από αυτά τα μικροθρεπτικά συστατικά) theguardian.com. |
| Ηνωμένες Πολιτείες |
Βιταμίνη D: Και ο πληθυσμός των ΗΠΑ έχει θέμα με τη βιταμίνη D – μια μελέτη έδειξε ότι το 42% των Αμερικανών ενηλίκων έχει έλλειψη pubmed.ncbi.nlm.nih.gov. Αν χρησιμοποιήσουμε ακόμα πιο αυστηρό κριτήριο για τη διατροφή, ένα τεράστιο 94,3% των Αμερικανών δεν καλύπτει την ημερήσια ανάγκη σε βιταμίνη D από το φαγητό lpi.oregonstate.edu (αφού λίγες τροφές έχουν φυσικά βιταμίνη D) – αν και πολλοί παίρνουν συμπληρώματα. Σίδηρος: Περίπου 11–12% των γυναικών στις ΗΠΑ ηλικίας 15–49 έχουν αναιμία cdc.gov (και το ποσοστό έχει αυξηθεί ελαφρώς τα τελευταία είκοσι χρόνια). Η αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου επηρεάζει κυρίως γυναίκες με έντονη έμμηνο ρύση, εγκύους και έφηβες. Αντίθετα, οι άνδρες και οι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση έχουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά αναιμίας. Άλλα συχνά κενά: Σύμφωνα με εθνικές έρευνες, μεγάλα ποσοστά Αμερικανών δεν καλύπτουν τις απαιτήσεις για βιταμίνη Ε (≈88% ανεπαρκές), μαγνήσιο (≈52%), βιταμίνη Α (≈43%), βιταμίνη C (≈39%) και ασβέστιο (≈44%) lpi.oregonstate.edu. Με λίγα λόγια, πολλοί Αμερικανοί είναι υπερφαγωμένοι αλλά υποσιτισμένοι όσον αφορά τα μικροθρεπτικά συστατικά – οι διατροφές με πολλά επεξεργασμένα φαγητά αφήνουν τον κόσμο χαμηλά σε βασικές βιταμίνες/μέταλλα. Το φυλλικό οξύ είναι ένα σχετικά θετικό σημείο στις ΗΠΑ, αφού τα προϊόντα δημητριακών είναι ενισχυμένα, μειώνοντας σημαντικά την ανεπάρκεια φυλλικού οξέος στον γενικό πληθυσμό. |
Πηγές: Τα παραπάνω δεδομένα προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως τα country profiles του Global Nutrition Report (για τα ποσοστά αναιμίας) globalnutritionreport.org globalnutritionreport.org globalnutritionreport.org, επιστημονικές μελέτες και reviews για τη βιταμίνη D και άλλα θρεπτικά συστατικά nature.com mynutriapp.com cambridge.org, και εθνικές έρευνες υγείας ή βάσεις δεδομένων (π.χ., η ανάλυση του Linus Pauling Institute στα δεδομένα US NHANES lpi.oregonstate.edu). Κάθε συγκεκριτικό στατιστικό συνοδεύεται από παραπομπή.
Κοινά μοτίβα και τελικές σκέψεις
Όπως βλέπουμε, η έλλειψη βιταμίνης D ξεχωρίζει στις περισσότερες από αυτές τις χώρες του ΟΟΣΑ. Παρά τα διαφορετικά κλίματα, ο τρόπος ζωής έχει αλλάξει τόσο ώστε οι άνθρωποι να εκτίθενται λιγότερο στον ήλιο (δουλειές γραφείου, ζωή στην πόλη), και η διατροφή συχνά δεν το αντισταθμίζει. Δεν είναι μόνο θέμα βόρειας Ευρώπης – ακόμα και ηλιόλουστες χώρες εμφανίζουν εκπληκτικά μεγάλα κενά σε βιταμίνη D researchgate.net. Ο εμπλουτισμός τροφίμων και τα συμπληρώματα είναι βασικές στρατηγικές που χρησιμοποιούνται (π.χ. η επιτυχία της Φινλανδίας στην αύξηση των επιπέδων βιταμίνης D μέσω εμπλουτισμού είναι ένα θετικό παράδειγμα iadsa.org).
Η έλλειψη σιδήρου (και αναιμία) είναι ένα ακόμα παγκόσμιο θέμα, ειδικά για τις γυναίκες. Σε σχεδόν κάθε χώρα που αναφέρεται, περίπου το 10–20% (ή και παραπάνω) των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν αναιμία, κυρίως επειδή δεν λαμβάνουν αρκετό σίδηρο για να καλύψουν τις απώλειες της περιόδου globalnutritionreport.org pmc.ncbi.nlm.nih.gov. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κούραση, χαμηλή απόδοση στη δουλειά και άλλα θέματα υγείας. Για να το αντιμετωπίσουμε, πρέπει να προωθούμε τροφές πλούσιες σε σίδηρο (ή συμπληρώματα όταν χρειάζεται) και σε κάποιες περιπτώσεις ενίσχυση τροφίμων (π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο προσθέτουν σίδηρο στο λευκό αλεύρι με νόμο).
Άλλα διατροφικά κενά περιλαμβάνουν τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα – πολλές δυτικές διατροφές δεν έχουν αρκετά λιπαρά ψάρια, με αποτέλεσμα χαμηλά επίπεδα ωμέγα-3 (μελέτες αίματος δείχνουν πολύ χαμηλό Omega-3 Index στη Βόρεια Αμερική και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης sciencedirect.com). Αυτό έχει οδηγήσει σε διατροφικές συμβουλές να τρώμε ψάρι δύο φορές την εβδομάδα ή να σκεφτούμε συμπληρώματα ιχθυελαίου για την υγεία της καρδιάς. Η φολικό οξύ (βιταμίνη B9) είναι ανεπαρκές σε μέρη χωρίς ενίσχυση τροφίμων· γι' αυτό, χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο τώρα προχωρούν στην ενίσχυση του αλευριού, μαθαίνοντας από τις ΗΠΑ και τον Καναδά όπου η ενίσχυση μείωσε δραστικά την ανεπάρκεια φολικού οξέος. Η ανεπάρκεια ιωδίου, που ήταν κάποτε συχνή, έχει βελτιωθεί σε πολλές χώρες του ΟΟΣΑ μέσω του ιωδιούχου αλατιού – αλλά αν ο κόσμος στραφεί σε γκουρμέ μη ιωδιούχα άλατα ή τρώει συχνά έξω (όπου το ιωδιούχο αλάτι δεν είναι υποχρεωτικό), μπορεί να εμφανιστεί ξανά ήπια ανεπάρκεια ιωδίου mynutriapp.com. Είναι μια υπενθύμιση ότι ακόμα και οι «παλιομοδίτικες» ανεπάρκειες μπορούν να επιστρέψουν αν δεν διατηρούνται τα μέτρα δημόσιας υγείας.
Με λίγα λόγια, ακόμα και οι πλούσιες χώρες παλεύουν με το “κρυφό hunger” – έλλειψη μικροθρεπτικών στη διατροφή. Οι σύγχρονες processed-food διατροφές δίνουν πολλές θερμίδες αλλά όχι πάντα αρκετές βιταμίνες και μέταλλα lpi.oregonstate.edu. Η γενική εικόνα σε αυτές τις χώρες του ΟΟΣΑ είναι πάνω-κάτω ίδια:
η βιταμίνη D και το σίδηρο είναι τα βασικά που λείπουν,
με άλλα όπως το φολικό οξύ, το ιώδιο, το ασβέστιο, τη βιταμίνη B12, το μαγνήσιο και τα ωμέγα-3 να εμφανίζονται επίσης συχνά. Κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες (π.χ. η Φινλανδία τα πάει καλά με τη βιταμίνη D, η Τουρκία έχει μεγαλύτερο θέμα με την αναιμία), αλλά καμία χώρα δεν είναι free από διατροφικές ελλείψεις.
Τα καλά νέα είναι ότι η ενημέρωση μεγαλώνει. Πολλές κυβερνήσεις πλέον δίνουν συστάσεις για βιταμίνη D, προωθούν ισορροπημένη διατροφή (περισσότερα φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και ψάρια) και σκέφτονται πολιτικές ενίσχυσης για βασικά θρεπτικά. Και οι ίδιοι οι άνθρωποι το ψάχνουν περισσότερο, παίρνοντας μερικές φορές πολυβιταμίνες ή συγκεκριμένα συμπληρώματα. Το να καλύψουμε αυτά τα διατροφικά κενά είναι σημαντικό για τη μακροπρόθεσμη υγεία – αν τα αντιμετωπίσουμε, μπορούμε να βελτιώσουμε την ενέργεια, το ανοσοποιητικό, την υγεία των οστών και γενικά το well-being του κόσμου.
Κρατώντας το focus γενικό (σε διάφορα θρεπτικά συστατικά) και κοιτώντας δεδομένα από πολλές χώρες, καταλαβαίνουμε ξεκάθαρα: οι διατροφικές ελλείψεις είναι κοινό challenge στον ΟΟΣΑ και χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση – με ποικιλία στη διατροφή, ενίσχυση τροφίμων και συμπληρώματα όπου χρειάζεται – για να παίρνουν όλοι τα θρεπτικά που χρειάζονται. Κάθε στατιστικό παραπάνω δείχνει πού πρέπει να βελτιωθούμε, και με συνεχή προσπάθεια, αυτοί οι αριθμοί μπορούν σταδιακά να πάνε προς τη σωστή κατεύθυνση.
