Omega-3 cho trẻ em: Ưu và nhược điểm

Axit béo omega-3 là dưỡng chất thiết yếu, cực kỳ quan trọng cho nhiều chức năng của cơ thể như phát triển não bộ và sức khỏe tim mạch. Chúng được chia thành ba loại chính: axit alpha-linolenic (ALA) chủ yếu có trong dầu thực vật; axit eicosapentaenoic (EPA); và axit docosahexaenoic (DHA), cả hai chủ yếu có trong nguồn hải sản. Bài viết này sẽ phân tích những lợi ích và hạn chế tiềm năng của việc bổ sung omega-3 cho trẻ em.

Lợi ích của Omega-3 đối với trẻ em

Phát triển nhận thức và khả năng tập trung

Axit béo omega-3, đặc biệt là DHA, cực kỳ quan trọng cho sự phát triển não bộ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng bổ sung omega-3 có thể tăng cường chức năng nhận thức và khả năng tập trung ở trẻ em. Ví dụ, một nghiên cứu của McNamara và cộng sự (2010) cho thấy sự gia tăng hoạt động ở vùng vỏ não trước trán khi thực hiện các nhiệm vụ tập trung kéo dài ở các bé trai được bổ sung DHA. Tương tự, Bos và cộng sự (2015) ghi nhận các triệu chứng mất tập trung giảm ở các bé trai có và không mắc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) sau khi bổ sung omega-3 qua chế độ ăn.​

Sức khỏe tâm thần

Bổ sung omega-3 đã được liên kết với việc cải thiện các rối loạn tâm trạng ở trẻ em. Nemets và cộng sự (2006) đã thực hiện một nghiên cứu thử nghiệm cho thấy điều trị bằng omega-3 có thể làm giảm triệu chứng trầm cảm ở trẻ nhỏ. Ngoài ra, Trebatická và cộng sự (2017) phát hiện rằng omega-3 dạng nhũ hóa giúp điều chỉnh các triệu chứng trầm cảm ở trẻ em và thanh thiếu niên. Những phát hiện này cho thấy omega-3 có thể đóng vai trò tiềm năng trong việc hỗ trợ quản lý rối loạn tâm trạng ở trẻ em.​

Sức khỏe hô hấp

Một số nghiên cứu cho thấy axit béo omega-3 có thể có lợi cho trẻ em mắc các vấn đề về hô hấp. Nagakura và cộng sự (2000) nhận thấy rằng bổ sung dầu cá giàu axit béo omega-3 không bão hòa đa giúp cải thiện triệu chứng hen suyễn ở trẻ em. Sự cải thiện này là nhờ vào đặc tính chống viêm của omega-3, có thể giúp giảm viêm đường thở.​

Những điểm cần cân nhắc và hạn chế tiềm ẩn

Nguy cơ chảy máu

Liều cao thực phẩm bổ sung omega-3 có thể làm tăng nguy cơ chảy máu do đặc tính làm loãng máu của chúng. Trung tâm Quốc gia về Sức khỏe Bổ sung và Tích hợp (2020) khuyến cáo nên cẩn trọng, đặc biệt với những người đang dùng thuốc chống đông máu, vì omega-3 có thể làm tăng tác dụng của thuốc này. Tuy nhiên, lượng tiêu thụ thông thường qua chế độ ăn uống nhìn chung được xem là an toàn.​

Vấn đề tiêu hóa

Một số trẻ em có thể gặp khó chịu về tiêu hóa, bao gồm tiêu chảy, đầy hơi hoặc vị tanh sau khi dùng thực phẩm bổ sung omega-3. Những tác dụng phụ này thường nhẹ và có thể giảm bớt nếu dùng cùng bữa ăn hoặc chọn các loại bổ sung được thiết kế để hạn chế các tác dụng này.​

Chất gây ô nhiễm trong thực phẩm bổ sung dầu cá

Thực phẩm bổ sung dầu cá có thể chứa các chất gây ô nhiễm như thủy ngân, dioxin và polychlorinated biphenyls (PCBs), có thể gây hại cho sức khỏe. Cực kỳ quan trọng là chọn các loại thực phẩm bổ sung chất lượng cao đã được kiểm định độ tinh khiết để giảm thiểu rủi ro này (National Institutes of Health, 2021).​

Nguồn thực phẩm chứa Omega-3

Bổ sung thực phẩm giàu omega-3 vào chế độ ăn của trẻ là cách hiệu quả để đảm bảo đủ lượng cần thiết. Cá béo như cá hồi, cá thu và cá mòi là nguồn EPA và DHA cực xịn. Nguồn thực vật như hạt lanh, hạt chia và óc chó cung cấp ALA, cơ thể có thể chuyển hóa một phần thành EPA và DHA. Ăn thường xuyên những thực phẩm này sẽ giúp hỗ trợ sức khỏe và phát triển toàn diện.​

Kết luận

Axit béo omega-3 đóng vai trò cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe của trẻ, mang lại nhiều lợi ích cho chức năng nhận thức, sức khỏe tinh thần và các vấn đề về hô hấp. Tuy nhiên, cũng cần cân nhắc các rủi ro tiềm ẩn như dễ chảy máu và khó chịu tiêu hóa, nhất là khi dùng liều bổ sung cao. Ưu tiên nguồn omega-3 từ thực phẩm và tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi bổ sung sẽ giúp tối ưu hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro.

Tài liệu tham khảo

• Bos, D. J., Oranje, B., Veerhoek, E. S., Van Diepen, R. M., Weusten, J. M. H., Demmelmair, H., Koletzko, B., de Sain-van der Velden, M. G. M., Eilander, A., Hoeksma, M., & Durston, S. (2015). Giảm triệu chứng mất tập trung sau khi bổ sung axit béo Omega-3 trong chế độ ăn cho các bé trai có và không có rối loạn tăng động giảm chú ý. Neuropsychopharmacology, 40(10), 2298–2306. 
• McNamara, R. K., Able, J., Jandacek, R., Rider, T., Tso, P., Eliassen, J. C., Alfieri, D., Weber, W., Jarvis, K., DelBello, M. P., Strakowski, S. M., & Adler, C. M. (2010). Bổ sung docosahexaenoic acid giúp tăng hoạt động vỏ não trước trán khi duy trì sự chú ý ở các bé trai khỏe mạnh: một nghiên cứu chụp cộng hưởng từ chức năng, đối chứng giả dược, nhiều liều. The American Journal of Clinical Nutrition, 91(4), 1060–1067.
• Nagakura, T., Matsuda, S., Shichijyo, K., Sugimoto, H., & Hata, K. (2000). Bổ sung dầu cá giàu axit béo omega-3 không bão hòa đa cho trẻ bị hen phế quản. The European Respiratory Journal, 16(5), 861–865.
• National Center for Complementary and Integrative Health. (2020). Omega-3 Supplements: What You Need To Know.
• National Institutes of Health. (2021). Omega-3 Fatty Acids - Consumer.
• Nemets, H., Nemets, B., Apter, A., Bracha, Z., & Belmaker, R. H. (2006). Điều trị trầm cảm ở trẻ em bằng Omega-3: một nghiên cứu thử nghiệm có kiểm soát, mù đôi. The American Journal of Psychiatry, 163(6), 1098–1100.